تجارت الکترونیک در افغانستان، فرصت¬ها و چالش‌ها

ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ(E-Commerce) در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن، ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرﻫﺎی توسعه نیافته رشد چشمگیر نداشته است. با توسعه اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻮﭘﺎ، ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ شغلی، اقتصادی همگام با مدرنیزه شدن تجارت در افغانستان فراهم خواهد شد، اﻣﺎ این صنعت ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی جدی در کشور روﺑﺮو اﺳﺖ. در اﯾﻦ نوشته ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ، اﻫﻤﯿﺖ، ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن پرداخته شده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و مخابرات، آﻣﻮزش و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ، اﻣﻨﯿﺖ و ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ قرار میگیرد.

تعریف تجارت الکترونیک و اهمیت آن

ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎری اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮﯾﺪ، ﻓﺮوش، ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ و اراﺋﻪ اجناس و ﺧﺪﻣﺎت از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ اﺳﺖ. ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ، ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و اﻗﺘﺼﺎد ملی افغانستان اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮای ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ، ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﮔﺴﺘﺮش ﺑﺎزار، ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺗﺠﺎری و اﻓﺰاﯾﺶ رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ. ﺑﺮای ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﯿﺰ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ راﺣﺘﯽ، ﺗﻨﻮع و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ اجناس و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺳﻄﺢ ﮐﻼن، ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻤﮏ کند.

مزیت­های تجارت الکترونیک در افغانستان

• ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎزارﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ و ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮی در سطح جهانی ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺮای ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن و سکتور های ﮐﻮﭼﮏ و ﻣﺘﻮﺳﻂ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ.
• رﺷﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺷﻐﻞﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻃﺮاﺣﯽ وب، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ، طراحی گرافیگ، ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ دﯾﺠﯿﺘﺎل و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﻤﮏ ﮐﻨد.
• ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻓﻐﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺤﺘﻮای آﻣﻮزﺷﯽ، اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ، ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ و خبری دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ آﮔﺎﻫﯽ و داﻧﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ در کشور ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد.
• تقویت تجارت الکترونیک و دسترسی بهتر شهروندان به انترنیت در زمینه معرفی فرهنگ، تاریخ، طبیعت و جاذبه های گردشگری افغانستان به جهانیان کمک خواهد کرد که این امر باعث جذب توریست و ذهنیت سازی مثبت از افغانستان خواهد شد.
• صرفه جویی در زمان و انتخاب اجناس مورد نیاز و همچنان ایجاد توازن قیمت اجناس.
• جلوگیری از ترافیک و ازدهام های شهری، زیرا با استفاده از خدمات تجارت الکترونیک دیگر نیاز نخواهد بود تا بخاطر خرید اجناس و یا سفارش غدا از خانه و محل کار بیرون شده و فاصله زیادی را طی نمائید. شما با استفاده از گوشی و لپتاب دست داشته میتوانید سفارشات خویش را ثبت نموده و نیازمندی های خود را بدون حضور فزیکی حل کنید دهید.

چالش‌های تجارت الکترونیک در افغانستان

• کمبود مهارت های دیجیتال؛ ﺳﻄﺢ آﻣﻮزش و ﻣﻬﺎرتﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ را ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ روﺑﺮو ﻣﯽﮐﻨﺪ. از اینرو ایجاب میکند تا نهاد های تحصیلی با ایجاد رشته های تحصیلی و تشویق نیروی جوان در زمینه تکنالوژی این خلا را پر کند.
• نبود بانکداری مدرن و میتود های پرداخت آنلاین در افغانستان؛ متاسفانه به دلیل سالها چنگ در کشور و نبود حکومت کارا، در عرصه بانکداری کمترین توجه و سرمایه گذاری صورت گرفته است، با وجود علاقه مندی سرمایه گذاران و متخصصین تجارت آنلاین در صورت نبود سیستم های پرداخت آنلاین و عدم دسترسی مردم به کارت های همراه بانک چالش های جدی فراروی تجارت الکترونیک در افغانستان ایجاد میکند، که در این زمینه نیاز به توجه جدی حکومت و سرمایه گذران است.
• عدم سیستم پُست در تمام شهرها و ولایات افغانستان ونبود آدرس پُستی یکی از چالش های اساسی فراروی تجارت الکترونیک است که انتقال و تحویل دهی اجناس را به مشتری دشوار نموده و این تجارت را تقریباً غیرممکن می سازد.
• عدم وجود قوانین و مقررات تجارت آنلاین؛ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ را ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻋﺪم اﻃﻤﯿﻨﺎن و ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻻن اﯾﻦ ﺣﻮزه و شهروندان ﻣﯽﺷﻮد.
• نبود شرکت های داخلی برای خرید دامنه(domain) و هوست(Host)؛ این موضوع میتواند یکی از مشکلات اساسی برای اشخاص و سازمان های باشد که میخواهد ویب سایت خویش را در داخل کشور میزبانی نموده تا نیاز به سرور خارجی نداشته باشد، که این امر باعث اختلال سرعت و ایجاد مشکلات دسترسی ویب سایت ها به کاربران داخل کشور می شود، زیرا در صورت که ویب سایت خارج از کشور میزبانی شود، فاصله مکانی کاربر و سرور بیشتر شده و مشکلات در این زمینه ایجاد خواهد شد. از طرف خرید دامنه با ارز های خارجی یکی از مشکلات دیگر است که با توجه به مشکلات اقتصادی مردم افغانستان مانع رشد تجارت الکترونیک در افغانستان است.
• گران بودن پسوند کشوری (.af) نسبت به پسوند های بین المللی یکی از چالش های است که دولت و وزارت مخابرات افغانستان می باید در این قسمت توجه نموده و زمینه استفاده از دامنه کشوری افغانستان را برای شهروندان تسهیل نماید.

زیر ساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در افغانستان

زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و مخابرات در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، اﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی زﯾﺎدی روﺑﺮو اﺳﺖ. دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ و با قیمت مناسب ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ، ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮق ﻣﮑﺮر در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راه رﺷﺪ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ اﺳﺖ. ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ، دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﻬﺖ بالا بردن سطح دانش شهروندان به ویژه نسل جوان، ﮔﺴﺘﺮش دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﺮﺳﺮﻋﺖ، ﮔﺴﺘﺮش زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﺑﺮق داخلی با استفاده از ظرفیت های آبی، بادی و آفتابی که در کشور عزیز ما وجود توسعه یابد.

آموزش و توسعه

• آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ و اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ، ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ، ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻮاد دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺿﺮوری اﺳﺖ.
• مشارکت بخش خصوصی؛ در اراﺋﻪ آﻣﻮزشﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ و ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﺳﺘﺎرتآپﻫﺎی ﻓﻨﺎوراﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ.
• آﻣﻮزش ﺗﺨﺼﺼﯽ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻃﺮاﺣﯽ وب، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ، ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ دﯾﺠﯿﺘﺎل و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﻠﺘﻔﺮمﻫﺎی ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن و ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﻣﺎﻫﺮ ﮐﻤﮏ کند.
• فراهم نمودن زمینه تحصیلی برای همه اقشار جامعه بدون قایل شدن تبعض های جنسیتی و مسایل دیگر، افغانستان با داشتن نیروی جوان اعم از پسران و دختران با استعداد بستر مناسب نیروی بشری است که در صورت فراهم شدن زمینه تعلیمی، دانش روز و رشد این نیروها افغانستان دیگر یک کشور مهاجرتی و بی سواد نخواهد بود.

امنیت و حفظ حریم خصوصی در تجارت الکترونیک

اﻣﻨﯿﺖ و ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺠﺎرت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎری از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﮕﺮان اﻣﻨﯿﺖ ﺗﺮاﮐﻨﺶﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ آﻧﻼﯾﻦ و ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ.

ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ، ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻣﻘﺮرات ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در زﻣﯿﻨﻪ اﻣﻨﯿﺖ ﺳﺎﯾﺒﺮی و ﺣﻔﻆ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﻣﻮزش ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﺧﺼﻮص اﻣﻨﯿﺖ آﻧﻼﯾﻦ و آﮔﺎﻫﯽﺳﺎزی در ﻣﻮرد ﺣﻘﻮق آنﻫﺎ در ﻓﻀﺎی دﯾﺠﯿﺘﺎل ﺿﺮوری اﺳﺖ.

نتیجه­گیری

با این حال، با مدیریت صحیح و استفاده از راهکارهای مناسب، تجارت الکترونیک می‌تواند به یکی از پررنگ‌ترین موارد موفقیت کسب‌وکارها تبدیل شود. برای دستیابی به موفقیت در تجارت الکترونیک، کسب‌وکارها باید به دقت به نیازها و توقعات مشتریان خود توجه کرده و از فناوری‌های نوین و استراتژی‌های بازاریابی موثر استفاده نمایند. دولت افغانستان نیز برای تقویت تجارت الکترونیک و مدرنیزه شدن مارکیت افغانستان زمینه را برای شرکت ها و افراد فعال در این حوزه فراهم نماید تا محصولات محلی و صنایع کشور به صورت مستقم در بازار های جهانی به فروش رسیده و شهروندان از سهولت های خرید آنلاین و تکنالوژی روز بهره مند شوند. و همچنان دسترسی همه اقشار جامعه اعم از مرد و زن به تعلیم و دانش روز، برق ثابت، انترنیت پر سرعت با قیمت ارزان، فضا های تحصیلی و کتابخانه های مدرن در تمام نقاط کشور از نیاز های اولیه تجارت الکترونیک و عصر تکنالوژی محسوب می شود.